Sołectwo
Informacje dotyczące sołectwa należy rozpocząć od sytuacji prawnej jednostki pomocowej gminy. Jako jednostka pomocnicza gminy sołectwo posiada i realizuje zadania własne na warunkach określonych w swoim statucie. Z kolei statut sołectwa określa kompetencje, zadania i zakres działania sołectwa jak i jego organów oraz sposób wewnętrznego zorganizowania. Realizując zadania własne sołectwo działa samodzielnie zgodnie z ustaleniami statutu. W świetle przepisów prawa sołectwo współdziała z organami gminy w wykonaniu zadań własnych i zleconych gminie. Opinia sołectwa stanowi podstawę analizy rozporządzeń organów gminy dotyczących spraw sołectwa. Sołectwo posiada prawo sprzeciwu określone niniejszym statutem do organów gminy w przypadku uznania, że naruszone są istotne interesy mieszkańców sołectwa. jak każdy organ administracji publicznej sołectwo posiada zdolność sądową w sprawach należących do jego właściwości z mocy ustawy i przyjętego statutu. Sołectwo i jego organy dbają o zbiorowe potrzeby wspólnoty mieszkańców sołectwa.
Zadania sołectwa
- współdziałanie z miejscowymi organizacjami społecznymi w sprawach kształtowania właściwych postaw mieszkańców: gotowości niesienia pomocy sąsiedzkiej, kultury współżycia mieszkańców, wzajemnego szacunku, gospodarności, poszanowania mienia;
- działania oświatowo–wychowawcze na rzecz umacniania rodziny, kultury życia rodzinnego;
- organizowanie różnych form pomocy sąsiedzkiej;
- organizowanie opieki i czasu wolnego dla dzieci i młodzieży;
- podejmowanie działań mających na celu umacnianie bezpieczeństwa i porządku publicznego;
- organizowanie i współdziałanie z właściwymi organami dla poprawy warunków sanitarnych, stanu ochrony przeciwpożarowej oraz zabezpieczenia przeciwpowodziowego.
Sołectwo decyduje w poniższych sprawach:
- właściwości, użytkowania lub innych praw rzeczowych i majątkowych zwanych mieniem gminnym;
- mienia komunalnego przekazanego sołectwu w zarząd powierniczy na zasadach bieżącego korzystania z tego mienia w zakresie zwykłego zarządu zgodnie z ustaleniami statutu gminy i niniejszego statutu;
- kierunków, zakresu i form społecznych czynów komunalnych;
- utrzymania, konserwacji, remontu wiejskich obiektów komunalnych, sportowych w ramach ustaleń i planów oraz budżetu gminy.
Sołectwo współdziała z organami gminy, wyraża opinię oraz ustosunkowuje się w sprawach:
- planu szczegółowego zagospodarowania sołectwa oraz uciążliwości środowiskowych;
- lokalizacja inwestycji;
- remontów kapitalnych, budowy dróg i ulic oraz ich oświetlenia, kanalizacji, zaopatrzenia w energię elektryczną terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych, przeznaczenia pustych lokali użytkowych;
- zmian w rozkładzie jazdy komunikacji, przebiegu tras komunikacyjnych i rozmieszczenia przystanków;
- zmian przeznaczenia obiektów oświaty, służby zdrowia, kultury, sportu i rekreacji znajdujących się na terenie sołectwa.
Samorządowymi organami sołectwa są:
- Zebranie Wiejskie – organ uchwałodawczy sołectwa;
- Sołtys – organ wykonawczy sołectwa.
Kadencja sprawowania urzędu przez sołtysa i rady sołeckiej trwa cztery lata od daty ich wyborów. Wybory sołtysa i rady zarządza rada gminy w terminie do 3 miesięcy po upływie ich kadencji. Nadzór nad organami sołectwa sprawują organy gminy, zgodnie z postanowieniami niniejszego statutu. Kompetencją zebrania wiejskiego są objęte wszystkie sprawy pozostające w zakresie działania sołectwa, określone w statucie sołectwa.
Do wyłącznej własności zebrania wiejskiego należy w szczególności sprawy:
- wybór i odwołanie organów sołectwa;
- podejmowanie uchwał wnioskujących do Rady Gminy organizacji i zakresie działania sołectwa;
- programowanie i planowanie programów rozwoju gospodarczego sołectwa;
- współdziałanie z organami gminy w sprawach rozwoju gospodarczego sołectwa;
- wypowiadanie się oraz opiniowanie i decydowanie o korzystaniu z dotychczasowych praw sołectwa z mienia gminnego;
- występowanie do Rady o przekazanie składników mienia komunalnego do korzystania i zarządzania;
- podejmowanie uchwał dotyczących przyjmowania lub wyzbywania się składników mienia komunalnego wskazanych przez organy gminy;
- podejmowanie działań oraz upoważnienie sołtysa do sprawowania zwykłego zarządu mieniem.
Sołectwo również w sposób „zwykły” zarządza mieniem w zakresie:
- zachowania mienia i osiągnięcia z niego normalnych korzyści, w tym pobierania dochodów;
- utrzymania mienia w stanie nie pogorszonym w ramach jego obecnego przeznaczenia;
- realizacji gospodarczej eksploatacji mienia.
Próbując wskazać gospodarkę finansową sołectwa należy przede wszystkim wskazać na jego zasoby finansowe:
- sołectwo może prowadzić gospodarkę finansową w ramach budżetu gminy.
Dochodami sołectwa mogą być:
- dotacje budżetu gminy;
- przychody własne, które mogą pochodzić z wpływów określonej działalności, w tym:
- dochody uzyskane z tytułu zarządu mieniem gminnym;
- dochody z najmu lub dzierżawy obiektów będących w gestii sołectwa;
- dochody z imprez, wystaw, koncertów, konkursów organizowanych zgodnie z obowiązującymi przepisami;
- dobrowolne wpłaty osób fizycznych prawnych,
Natomiast środki finansowe z budżetu sołectwa mogą być przeznaczone w szczególności na:
- dofinansowanie komunalnych czynów społecznych,
- wyposażenie, remont i utrzymanie dróg dojazdowych,
- utrzymanie i konserwację mienia gminnego oraz komunalnego przekazanego w zarząd sołectwa;
- pokrycie kosztów związanych z działalnością techniczno–organizacyjna organów sołectwa;
- środki finansowe sołectwa są przekazywane do budżetu gminy.
Kompetencje sołtysa
Urząd gminy prowadzi księgowość dochodów i wydatków sołectwa. Kompetencje sołtysa są następujące:
- reprezentuje sołectwo na zewnątrz;
- przewodniczy radzie sołeckiej;
- zwołuje zebranie wiejskie i przewodniczy jego obradom;
- bierze udział w sesjach rady miejskiej, występuje w imieniu sołectwa;
- podejmuje działania wykonawcze wspólnie z rada sołecką w sprawach realizacji uchwał zebrania wiejskiego;
- sprawuje bezpośredni zarząd zwykły sołeckim mieniem komunalnym i ponosi prawną odpowiedzialność z tytułu korzystania zarządzania mieniem;
- występuje do Wójta z wnioskami, propozycjami, inicjatywami w sprawach sołeckiego mienia, przekraczającymi jego i sołectwa kompetencje zwykłego zarządu;
- może występować przed Sądem na zasadzie posiadanej prze sołectwo zdolności sądowej;
- podejmuje określone przepisami, zadania wynikające z przepisów szczególnych;
- współdziała z organami Państwowej Inspekcji sanitarnej, a także ze służbą zdrowia w kwestiach ochrony zdrowia i życia ludności, zgłaszania chorób zakaźnych, właściwego poziomu sanitarnego wsi;
- współorganizuje działania oraz zapobiega bezpośrednio klęskom żywiołowym oraz usuwa ich skutki;
- współdziała z organami straży pożarnej w profilaktyce przeciwpożarowej;
- na podstawie uchwały rady pobiera podatki lokalne;
- korzysta z ochrony prawnej przysługującej funkcjonariuszom publicznym;
- sołtysowi przysługuje pomoc ze strony gminy w sprawach ustawowego korzystania z ochrony prawnej w toku sprawowania mandatu.
Rada sołecka
Składa się z 5 osób. Organ ten wspomaga i współpracuje z sołtysem w jego działalności, a szczególnie w realizacji zadań o charakterze planującym, wykonawczym i zarządzającym. Przewodniczącym Rady sołeckiej jest sołtys. Rada Sołecka działa kolegialnie i uchwala okresowe plany pracy dla swej działalności oraz dokonuje podziału pracy pomiędzy swoich członków. Kompetencją Rady Sołeckiej objęte są w szczególności następujące sprawy:
- opracowanie projektów podziału środków wyodrębnionych w budżecie gminy do dyspozycji sołectwa;
- inicjatywy dotyczące udziału mieszkańców oraz programów i planów działań; współorganizowanie wykonania uchwał zebrania wiejskiego oraz kontrolowanie ich realizacji.
Autor: Anna Płaza